Herkomst van de Siberische kat

Het officiële felinische werk aan het Siberische ras en de bewuste selectie van de halflagharige katten voor de ontwikkeling van dit ras is ontstaan in de jaren ‘80 van de vorige eeuw. De vraag is echter: waar komen de door felinologisten geselecteerde dieren vandaan, die destijds voor de vorming van het ras werden gebruikt?

Er bestaan verschillende meningen over het ontstaan van het inheemse populaties van de Siberische katten. Sommigen betogen dat de Siberische taiga de plaats van herkomst van de Siberische kat is. Anderen zeggen dat de voorouders van de Siberische kat de immigranten uit Aziatische landen zijn. De verscheidenheid van meningen is verklaarbaar door het feit dat het ras zeer jong is en lange tijd zonder of met een geringe inmenging van de mens, evolutioneerde. Het volgen van de oorsprong van de Siberische kat is dan ook bijna onmogelijk.

De geschreven geschiedenis - wat wij de historische periode noemen - van de Siberische kat begint pas in de XX eeuw, maar in mondelinge voorgeschiedenis kent de Siberische kat een lange traditie. Het is vermeldenswaard dat de benaming ‘Siberische kat' meer is gebaseerd op het idee van een kat die in staat is om in noordelijk klimaat te overleven, dan op zijn werkelijke herkomst. Alle halflangharige pluizige grote katten, die niet wit van kleur waren (de witte katten heetten toen Angora’s), droegen de benaming ‘Siberische kat’.

De eerste vermeldingen over de katten die op de moderne Siberische katten lijken dateren met XVI eeuw. Deze katten kwamen voor op het gehele grondgebied van de Tsaardom Rusland en stonden bekend als Bukhara katten. Het is niet bekend hoe en wanneer deze katten naar de Siberië kwamen. De lokale bevolking hield, vanwege de nomadische levensstijl, namelijk geen huisdieren.

Er wordt gespeculeerd dat de Russische immigranten uit het westelijke deel van het land tijdens de kolonisatie van de Siberië katten met zich meebrachten om de knaagdieren te bestrijden. Volgens een andere versie werden mooie Bukhara katten door handelaren uit de Centraal-Aziatische landen als cadeaus aan edellieden van de Russische Rijk gebracht. Het is heel goed mogelijk dat de Angora, de Siberische en de Perzische katten gemeenschappelijke voorouders hebben - immigranten uit Azië.

Er wordt ook gesteld dat de liefde van Bukhara katten voor de vrijheid en avontuur hen dwong de huizen te verlaten en buiten dorpen te ontsnappen naar de nabijgelegen bossen. Als gevolg daarvan kwamen sommige van de katten thuis met nakomelingen. Het is daarom hoogstwaarschijnlijk dat het ras op deze manier door natuurlijke selectie is ontstaan, als gevolg van het contact tussen een huiskat met een wilde boskat Felis silvestris. Geleidelijk heeft het ras zich zowel door het hele grondgebied van de Siberië als door de westelijke en centrale regio's van Rusland verspreid. Deze katten dienden vervolgens als materiaal voor het ontwikkelen van het nu al internationaal erkende Siberische ras.

Ontstaansgeschiedenis van het Siberische ras

Wat is eigenlijk de geschiedenis van de Siberische kat als het ras, en niet alleen als een halflangharige kat die in Rusland leefde? Zoals gezegd vindt deze geschiedenis haar oorsprong in de jaren ‘80 van de XX eeuw, de periode wanneer bewuste selectie en daarmee het felinische werk is begonnen. Destijds ging de ontwikkeling van de wetenschap en de selectieve verbetering van het Siberische ras hand in hand.

De Russische felinologie is ontstaan in de grote Sovjet-steden: Moskou, Leningrad (Sints-Peterburg). De eerste kattenverenigingen waren een groot succes, ze waren overspoeld met inschrijvingen. Iedere kattenliefhebber zocht in eigen, op straat gevonden htk-kat, de eigenschappen behorende bij de romantische beschrijvingen van de al erkende rassen.

De komst van de Russische felinologie was het juiste moment voor de lancering van een nationaal kattenras. En natuurlijk moest het nieuwe ras ‘Siberische kat’ worden genoemd. Deze benaming had al immers een lange geschiedenis. Voor wat betreft de benaming van het nieuwe ras bestond er dus geen verschil van mening. Het was echter anders voor wat betreft de rasstandaard. Immers, de stedelijke populatie van halflangharige katten, was zeer divers vanwege intensieve instroom van nieuwe ‘genen’ met de komst naar Rusland van verschillende buitenlandse ras- en htk-katten. Niemand van de liefhebber fokkers reisde toen nar Siberië om ‘rasechte’ Siberische katten te vinden. Men werkte met het materiaal dat ter plaatse te vinden was. Uit de fenotypisch Siberische katten die destijds in kattenverenigingen stonden geregistreerd, waren slechts een paar van een echte Siberische afkomst.

In verband met de diversiteit van de stedelijke populatie van de katten, moest er snel een duidelijke keuze worden gemaakt voor één rasstandaard, die op het overheersende fenotype zou zijn gebaseerd. Van belang was tevens om rekening te houden met de al bestaande inheemse kattenrassen, zoals de Maine Coon en de Noorse Boskat. Dit om onnodige herhaling te voorkomen.

De eerste standaarden van het nieuwe Siberische ras werden ontwikkeld in de late jaren '80 door felinologisten van de kattenvereniging ‘Kotofey’ (O. Mironova, I. Katser et al.). Als voorbeeld voor een Siberische kat diende legendarische Roman, geboren in 1987. Roman was de eerste dekkater, oprichter van het ras. Uit Kotofey kwamen ook andere beroemde katers die tegenwoordig in honderden stambomen voorkomen. Als voorbeeld kunnen de kater Mars, geboren in 1988, (de kleur Neva Masquerade) en zijn zoon Nestor (de kleur blauw met wit) genoemd worden. Vanaf het begin waren de volgende kenmerken van de Siberische kat benadrukt: zware type, sterke botten, ronde benen, massieve hoofd met afgeronde snuit, breed geplaatste oren, ovale licht schuin geplaatste ogen. De grootte van dieren was enigszins opgeblazen.

De daarna in 1990 aangenomen standaard heeft nagenoeg dezelfde beschrijving behouden. Daaraan werden nog de bepalingen over gebreken toegevoegd, alsook de beschrijving van de toegestane kleuren, waaronder ook de kleur ‘Neva Masquerade’. Deze standaard was verder door de Sovjet Feline Federatie (hierna: CFF) aangenomen. Op basis daarvan werd in 1991 de eerste internationale standaard ontwikkeld. WCF, op dat moment nog een jonge internationale federatie, heeft als eerste het nieuwe Russische inheemse ras erkend, met inbegrip van de kleur ‘Neva Masquerade’.

Hoewel het aantal van de fokdieren in de jaren ‘90 groot was, was het fenotype nog verre van het ideaal. Doch het interesse in het nieuwe Russische ras groeide enorm in het buitenland. Destijds waren er veel dieren met redelijk fenotype naar het buitenland geëxporteerd. De eerste naar het buitenland geëxporteerde Siberische katten waren daarom van lage kwaliteit. Dit heeft geleid tot pogingen van buitenlandse catteries om de standaarden van het ras zo te interpreteren dat eigen dieren onder de standaarden zouden kunnen vallen. Als resultaat daarvan kunnen wij tot op de dag van vandaag verschillen in de standaarden van diverse felinische organisaties ervaren.

Vermeldingswaardig in dit verband is het prachtige fenotype van de nakomelingen van de Siberische kat Roman, die door Elizabeth Terrel in 1990 naar de Verenigde Staten geëxporteerd waren. Elisabeth Terrel is de oprichter van de cattery ‘Starpoint’ welke lijnen tot op heden heel populair zijn. Ook heeft Elisabeth de eerste Amerikaanse club voor de fokkers van de Siberische kat, genaamd Taiga, opgericht. Een groot aantal dieren van verschillende kleuren werd tevens naar Duitsland geëxporteerd. Hans en Betty Schultz, de oprichters van de cattery ‘Nevski’ hebben daarbij een belangrijke rol gespeeld. Dankzij de cattery ‘Nevski’ groeide de populariteit van het Siberische ras in Europa razend snel.

Om internationale erkenning van de rasstandaard te bewerkstelligen was het noodzakelijk meer nadruk te leggen op de verschillen in de type van naaste soorten van het ras: de Maine Coon en de Noorse boskat. Het was nodig om het unieke uiterlijk van de Siberische kat uit te vinden en vast te leggen. De nadruk was gelegd op de vorm van het hoofd. Brede laggeplaatste jukbeenderen die door een vloeiende lijn met een afgeronde snuit werden verbonden, konden niet worden verward met de hoofden van de Maine Coon of de Noorse Boskat.

Voor het bereiken van het gewenste fenotype werd er een groep katten geselecteerd die het dichtst bij de eisen van de nieuwe standaard waren. Tussen deze katten bevond zich de kater Maks, geboren in 1989. Dat was een grote massieve dier met de kleur ‘Neva Masquerade’. Zijn hoofd was ideaal en de structuur van zijn vacht was uitstekend. Max vertoonde aanleg voor erfelijke dominantie en is daarom de stamvader van de vele lijnen geworden. Betreffende vorm van het hooft werd al snel in de standaard van de WCF opgenomen.

In 1994 vond een seminaar van internationale felinische organisaties plaats. Tijdens dit seminaar was een meer gedetailleerde rasstandaard van de Siberische kat opgesteld. De jukbeen- en snuitcontouren van Maks werden in deze standaard opgenomen. De vorm van het hoofd kreeg de benaming ‘trapeziumvormig’. Dit is nog steeds geldende standaard van de SFF en verschilt niet significant ten opzichte van de moderne standaard van de WCF.

De primaire fenotypische verschillen van de eerste vertegenwoordigers van het Siberische ras, die door de diversiteit van de genenpool van de inheemse stedelijke populatie werden veroorzaakt, werden met de jaren overwonnen. Beste catteries hebben uitstekend werk geleverd voor wat betreft het type en de kleur van de Siberische kat. Er zijn bijzonder mooie en herkenbare lijnen ontstaan. Toch, de tijd om het Siberische ras te sluiten is nog lang niet aangebroken. De stamboomloze katten met een onmiskenbaar Siberische afkomst en de katten uit het Verre-Oosten van gewenst fenotype kunnen nog steeds een onmisbare bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het ras en het vernieuwen van de al bestaande lijnen.